ترخیص کالا در تجارت خارجی؛ مراحل، هزینه‌ها و نکات مهم
ترخیص کالا در تجارت خارجی یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین مراحل واردات و صادرات است و هرگونه اشتباه در مدارک، مراحل قانونی یا پرداخت هزینه‌ها می‌تواند باعث توقف کالا، افزایش هزینه‌های انبارداری، جریمه‌های گمرکی و حتی برگشت کالا شود. برای همین، آشنایی کامل با فرایند ترخیص و قوانین گمرکی یک ضرورت جدی برای هر تاجر، صادرکننده و واردکننده محسوب می‌شود. در این مقاله به مراحل، هزینه‌ها و نکات طلایی ترخیص کالا در تجارت بین‌الملل می‌پردازیم.
۱. ترخیص کالا در تجارت خارجی چیست؟
ترخیص کالا یعنی انجام تمام امور اداری، مالی و قانونی برای عبور کالا از مرزهای کشور. این فرایند شامل ارائه اسناد، بررسی کالا، پرداخت حقوق و عوارض گمرکی، هماهنگی با سازمان‌های مرتبط و دریافت اجازه خروج یا ورود کالا است.
ترخیص یک عملیات تخصصی است و به همین دلیل اغلب تاجران از ترخیص‌کاران حرفه‌ای یا شرکت‌های بازرگانی کمک می‌گیرند تا سرعت کار بالا برود و از اشتباهات احتمالی جلوگیری شود.
۱. ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت
اولین قدم برای واردات، ثبت سفارش کالا در سامانه جامع تجارت است. در این مرحله اطلاعات محصول، کشور مبدا، ارز مورد استفاده، مشخصات فروشنده و سایر جزئیات وارد می‌شود.
۲. دریافت مجوزهای لازم
بسته به نوع کالا، ممکن است نیاز به مجوزهای مختلفی داشته باشید:
مجوز بهداشت
استاندارد
قرنطینه
انرژی اتمی
غذا و دارو
جهاد کشاورزی
عدم تهیه حتی یکی از این مجوزها باعث توقف کالا در گمرک می‌شود.
۳. ارائه اسناد به گمرک
مدارک مورد نیاز شامل:
بارنامه
فاکتور (Invoice)
پکینگ لیست (Packing List)
گواهی مبدأ
ترخیصیه
قبض انبار
مجوزهای لازم
بدون ارائه اسناد کامل امکان شروع عملیات ترخیص وجود ندارد.
۴. ارزیابی کالا
کارشناس گمرک کالا را از نظر:
ارزش
کمیت
کیفیت
نوع کالا
تعرفه گمرکی
بررسی می‌کند. در این مرحله ممکن است نیاز به تطبیق قانونی یا آزمون نمونه باشد.
۵. تعیین حقوق و عوارض گمرکی
پس از ارزیابی، مبلغ دقیق عوارض و حقوق ورودی محاسبه می‌شود. پرداخت این هزینه‌ها برای تکمیل فرایند ترخیص ضروری است.
۶. صدور پروانه ترخیص
پس از تأیید نهایی، گمرک پروانه ترخیص صادر می‌کند و کالا می‌تواند از انبار خارج و وارد کشور شود.
هزینه‌های ترخیص کالا در تجارت خارجی شامل موارد زیر است:
۱. حقوق و عوارض گمرکی
مبلغی است که بر اساس تعرفه کالا (HS Code) تعیین می‌شود.
۲. مالیات بر ارزش افزوده
بسته به نوع کالا، درصدهای مختلفی دارد.
۳. هزینه انبارداری
هر روز ماندن کالا در انبار گمرک هزینه دارد، بنابراین سرعت در ترخیص اهمیت زیادی دارد.
۴. هزینه‌های حمل‌ونقل داخلی
انتقال کالا از مرز یا اسکله تا مقصد.
۵. دستمزد ترخیص‌کار
ترخیص‌کار برای انجام امور گمرکی و کاهش ریسک، حق‌الزحمه دریافت می‌کند.
۶. هزینه نمونه‌برداری و آزمایش
برای برخی کالاها مانند مواد غذایی، لوازم الکترونیکی یا تجهیزات خاص الزامی است.
۱. مدارک را کامل و بدون غلط تکمیل کنید
کوچک‌ترین اشتباه در فاکتور یا بارنامه باعث تأخیر می‌شود.
۲. HS Code صحیح انتخاب کنید
کد اشتباه = هزینه بیشتر + توقف کالا
حتماً از کارشناس یا گمرک کمک بگیرید.
۳. مجوزها را از قبل بگیرید
بسیاری از کالاها نیاز به مجوز قبل از ورود یا خروج دارند.
۴. از ترخیص‌کار حرفه‌ای کمک بگیرید
اگر تازه‌کار هستید، بهتر است از متخصصان استفاده کنید تا از ضررهای احتمالی جلوگیری شود.
۵. کالا را بیمه کنید
در حین حمل ممکن است کالا آسیب ببیند؛ بیمه ریسک را کاهش می‌دهد.
۶. وضعیت گمرکی کشور را بررسی کنید
گاهی قوانین تغییر می‌کند؛ به‌روزرسانی اطلاعات ضروری است.
جمع‌بندی
ترخیص کالا در تجارت خارجی یکی از مراحل حیاتی واردات و صادرات است و موفقیت در آن نیازمند دانش کامل قوانین گمرکی، مدارک، هزینه‌ها و مجوزهاست. با مدیریت درست این بخش، می‌توان در زمان کوتاه‌تر و با هزینه کمتر کالا را از گمرک عبور داد و وارد چرخه تجارت کرد.
